- Struktury i sensy komiczne metafikcji w dramacie. Studium porównawcze
- Comic structures and senses of metafiction in drama. A comparative study
- Strutture e sensi comici della metafinzione nel dramma. Uno studio comparato
- Bakowska, Agnieszka Nadzieja <1988>
Subject
- L-LIN/21 Slavistica
Description
- Rozprawa doktorska zatytułowana "Struktury i sensy komiczne metafikcji w dramacie. Studium porównawcze" ma na celu wykazanie komicznego potencjału metafikcji oraz zilustrowanie tego zjawiska na przykładzie twórczości dramatycznej Luigiego Pirandella i Witolda Gombrowicza. W literaturze naukowej brakuje osobnego, całościowego, szczegółowego studium metafikcji jako źródła komizmu. Nie powstało również dotąd studium porównawcze zestawiające ze sobą dramatopisarstwo Pirandella i Gombrowicza w zakresie struktur i sensów komicznych metafikcji, brak też badań traktujących te zjawiska u obu autorów z osobna. Tymczasem dorobek teatralny Pirandella i Gombrowicza stanowi bogaty materiał do badań porównawczych nad strukturami i sensami komicznymi metafikcji, a także wykazuje w tym zakresie istotne miejsca wspólne. W pracy wykazano, że w dramatach Pirandella i Gombrowicza obecne są zasadniczo analogiczne struktury metafikcyjne (intertekstualność, ironia, postać o cechach metafikcyjnych i kategorie z nimi powiązane, jak między innymi: parodia, metalepsa, groteska, absurd i płynność), które u obu dramaturgów są determinantami komicznych sensów. Dokonane w pracy porównanie struktur metafikcyjnych u Pirandella i u Gombrowicza oraz związanych z nimi zjawisk komicznych umożliwiło wyróżnienie dwóch, Pirandellowskiej i Gombrowiczowskiej, realizacji metafikcji i komizmu metafikcyjnego oraz opracowanie uogólnionego modelu komizmu metafikcyjnego. Przeprowadzona weryfikacja elementów modelu w kierunku postmodernistycznych realizacji wykazała odrębność Pirandellowskiego i Gombrowiczowskiego komizmu metafikcyjnego, jako sygnału postmodernistycznych konotacji i antecedencji, w zestawieniu z sensu stricto postmodernistycznym komizmem metafikcyjnym w wydaniu Allenowskim. Kluczową dyferencją w zakresie komizmu metafikcyjnego trzech twórców jest to, że u włoskiego i polskiego dramaturga metafikcja in primis wyraża nurtujące ich dylematy artystyczne i egzystencjalne, a ich komiczny wydźwięk jest wtórny, natomiast u amerykańskiego pisarza metafikcja jest wykorzystywana z uwagi na zakodowany w niej potencjał komiczny, jako narzędzie postmodernistycznej zabawy literackiej.
- The main objective of the doctoral dissertation entitled "Comic structures and senses of metafiction in drama. A comparative study" is to reveal a comic potential of metafiction and to exemplify this phenomenon by Luigi Pirandello’s and Witold Gombrowicz’s theatrical output. The scientific literature lacks a separate, comprehensive or detailed study of metafiction as a source of humour. Neither a comparative study of metafictional humour in both Pirandello’s and Gombrowicz’s theatrical output, nor any research on this phenomenon in dramas of each of the two authors has been developed so far. Nevertheless, theatrical works of the two authors constitute a rich material for comparative research on the comic structures and senses of metafiction, showing important resemblances and analogies in this regard. The research revealed analogous metafictional structures (intertextuality, irony, metafictional characters and categories related to them, i.e. metalepsis, grotesque, absurd and fluidity) in the dramas of both authors and proved that they are determinants of comic senses. The comparative analysis of metafictional structures and of the respective comic phenomena in Pirandello’s and Gombrowicz’s dramas enabled to draw the relations between the theatrical works of the two authors and to develop a comic model based on metafiction. Verification of the proposed comic model proved the distinctness of Pirandello’s and Gombrowicz's metafictional humour, as a sign of postmodern connotations, in comparison to a strictly postmodernist metafictional humour present in Woody Allen’s works. The distinctive difference between the three playwrights is that in the case of the Italian and Polish author the metafiction first of all expresses certain artistic and existential dilemmas, while its comical overtones are secondary, whereas in the case of the American writer the metafiction is adopted - specifically because of the comic potential encoded in it - as a tool of postmodern literary play with a reader.
- La presente tesi di dottorato mira a rivelare il potenziale comico delle strutture metafinzionali e ad illustrare questo fenomeno sull'esempio delle opere drammatiche di Pirandello e di Gombrowicz. Nella letteratura scientifica si può riscontrare la mancanza di uno studio specifico, completo e dettagliato della metafinzione come fonte del comico. Non è stato ancora elaborato nè uno studio comparativo sulle strutture e sensi comici della metafinzione nei drammi di Pirandello e di Gombrowicz, né uno studio separato su questi fenomeni nelle opere di ciascuno dei due autori. Ciononostante la produzione teatrale dei due autori costituisce un ricco materiale per la ricerca comparata sulle strutture e sui sensi comici della metafinzione, e mostra importanti somiglianze riguardo a questo aspetto. Le analisi hanno dimostrato che nei drammi di ambedue gli autori si possono individuare analoghe strutture metafinzionali, quali l’intertestualità, l’ironia e il personaggio metafinzionale, così come analoghe categorie ad esse correlate, ad esempio la parodia, la metalessi, il grottesco, l’assurdo e la liquidità, che nelle opere di entrambi i drammaturghi determinano i sensi comici. L'analisi comparativa delle strutture metafinzionali e dei rispettivi fenomeni comici nei drammi dei due scrittori ha permesso di presentare un modello comico basato sulla metafinzione. Inoltre, la verifica di questo modello nelle realizzazioni postmoderne ha messo in risalto la distinzione tra la comicità metafinzionale in Pirandello e in Gombrowicz, in quanto postmoderni ante litteram, e quella di carattere strettamente postmoderno presente nelle opere di Woody Allen. La differenza chiave tra i tre drammaturghi è quella che nel caso di Pirandello e di Gombrowicz la metafinzione innanzitutto esprime alcuni dilemmi artistici ed esistenziali, mentre le sue sfumature comiche sono secondarie, invece nel caso dello scrittore americano la metafinzione viene usata proprio per i sensi comici in essa celati e viene adottata come strumento del gioco letterario postmoderno con il lettore.
Date
- 2021-02-22
Type
- Doctoral Thesis
- PeerReviewed
Format
- application/pdf
Identifier
urn:nbn:it:unibo-26925
Bakowska, Agnieszka Nadzieja (2021) Strutture e sensi comici della metafinzione nel dramma. Uno studio comparato, [Dissertation thesis], Alma Mater Studiorum Università di Bologna. Dottorato di ricerca in Lingue, letterature e culture moderne